Trong chuyến đi, Đoàn đã tìm hiểu về các hoạt động thi hành án hình sự và hỗ trợ phạm nhân tái hòa nhập cộng đồng, mô hình trợ giúp pháp lý cho phạm nhân và những người mới chấp hành xong án phạt tù. Đồng thời, Đoàn cũng có cơ hội tìm hiểu về cơ cấu tổ chức, cách thức hoạt động của các cơ quan, tổ chức mà Đoàn đã gặp và trao đổi kinh nghiệm hoạt động trong tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý cho người chấp hành xong án phạt tù với Hiệp hội Luật sư Thụy Sỹ.

Với sự hỗ trợ nhiệt tình của Phái đoàn thường trực Việt Nam bên cạnh Liên hợp quốc, Tổ chức thương mại thế giới và các tổ chức quốc tế khác tại Geneva và Đại sứ quán Việt Nam tại Thụy Sỹ, chương trình làm việc của Đoàn được sắp xếp hợp lý, phù hợp với nhu cầu tìm hiểu các hoạt động của Đoàn.

Công tác thi hành án hình sự ở Thụy Sỹ được phân định rõ trách nhiệm giữa Liên bang và các bang. Trong đó, Chính phủ liên bang sẽ giám sát việc thi hành án ở các bang; hỗ trợ tài chính cho các bang để xây dựng các cơ sở giam giữ; cải thiện việc thi hành các bản án và các biện pháp khác không phải là phạt tù; xây dựng và vận hành các cơ sở giáo dục cho trẻ em, thanh thiếu niên và thanh niên; thử nghiệm các mô hình thi hành án hình sự cũng như đảm bảo việc tuân thủ các thỏa thuận quốc tế về quyền con người phòng chống tra tấn và các quy định về cơ sở giam giữ. Chính phủ 26 bang có trách nhiệm thi hành các quyết định của tòa án hình sự; xây dựng và vận hành các cơ sở giam giữ và ký kết thỏa thuận với các bang khác trong việc thi hành án phạt tù và các biện pháp khác không phải là phạt tù. Theo số liệu thống kê năm 2022, Thụy Sỹ có 91 cơ sở giam giữ với sức chứa 7.341 phạm nhân, trong đó có 2/91 trại giam dành cho phụ nữ. Hầu hết các cơ sở giam giữ này có ít hơn 100 phạm nhân, cơ sở giam giữ nhỏ nhất giam giữ được 5 phạm nhân và trại giam lớn nhất có sức chứa 398 phạm nhân. Tỷ lệ phạm nhân nữ chiếm 6% và phạm nhân nước ngoài chiếm 70,1%. Điểm đặc biệt ở Thụy Sỹ là tỷ lệ phạm nhân là người nước ngoài rất cao. Điều này được lý giải là do chính sách thi hành án của Thụy Sỹ chú trọng đến việc cải huấn người phạm tội trong cộng đồng, không tách họ ra khỏi môi trường xã hội. Chỉ khi người phạm tội không có nơi ở và việc làm ổn định thì Tòa án mới lựa chọn áp dụng hình phạt giam giữ.

Đoàn công tác chụp ảnh lưu niệm với T.S Ronald Gramigna - Cục trưởng Cục Thi hành án, Bộ Tư pháp Thụy Sỹ và các cán bộ của Cục trước trụ sở của Cục tại thành phố Bern.

Với mục đích bảo vệ người chấp hành xong án phạt tù khỏi tái phạm và giúp họ hòa nhập với xã hội, công tác hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng tại Thụy Sỹ rất được quan tâm. Ngay trong giai đoạn thi hành án, việc dạy học, dạy nghề cho các phạm nhân trong các cơ sở giam giữ được thực hiện bởi các trường, các cơ sở đào tạo nghề chuyên nghiệp và phạm nhân được cấp các chứng chỉ như đối với các học viên được đào tạo bên ngoài. Điều này tạo điều kiện cho phạm nhân sau khi chấp hành xong án phạt tù có thể tiếp tục học tập, học nghề hoặc xin việc làm. Phạm nhân trước khi hết thời hạn thi hành án được giúp đỡ lập kế hoạch tái hòa nhập cộng đồng và được hỗ trợ từ nguồn ngân sách của chính phủ để thực hiện kế hoạch tái hòa nhập cộng đồng của mình. Đồng thời, chính phủ các bang luôn đảm bảo hỗ trợ xã hội sẵn có với sự tham gia của nhiều cơ quan, tổ chức, đặc biệt là các tổ chức xã hội, các hiệp hội chuyên nghiệp để phạm nhân và người chấp hành xong án phạt tù có thể sử dụng trong toàn bộ quá trình từ khi bị giam giữ, xét xử, chấp hành án phạt tù và sau khi chấp hành xong án phạt tù.

Đoàn chụp ảnh lưu niệm với Bà Zeinad Aouamr, trưởng phòng quản lý công tác giam giữvà hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng và ông Julian Reymond, trưởng phòng thi hành án bang Gevene tại Văn phòng luật sư Shiefferli

Trong thời gian làm việc ở Thụy Sỹ, Đoàn đã có buổi làm việc với Hiệp hội Luật sư Thụy Sỹ tìm hiểu về cơ cấu tổ chức, các mô hình, các chương trình hỗ trợ pháp lý cho người nghèo, nhóm đối tượng yếu thế trong xã hội nói chung và cho người chấp hành xong án phạt tù nói riêng. Đây là một trong những mảng công việc đã và đang được Hội Luật gia Việt Nam thực hiện. Do đó, những kinh nghiệm được chia sẻ đã mang lại nhiều điều bổ ích, bài học quý báu để Hội có thể học hỏi được trong quá trình cải cách và hoàn thiện các dịch vụ tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý ở Việt Nam.

Ảnh của Đoàn chụp với luật sư René Rall, Tổng thư ký Hiệp hội luật sư Thụy Sỹ.

Ở thành phố Zurich, Đoàn đã có buổi thăm và làm việc với trại giam Pöschwies. Buổi làm việc đã để lại một ấn tượng mạnh mẽ và thực tiễn thú vị với sự tiếp đón nồng hậu của lãnh đạo, cán bộ trại. Đây là trại giam lớn nhất Thụy Sỹ với diện tích 11,5 ha, được thành lập vào năm 1995 trên cơ sở của một trại giam cũ đã có lịch sử hơn 100 năm. Trại giam này có sức chứa 398 phạm nhân. Cán bộ làm việc tại đây lên tới 300 người và với ngân sách hàng năm rất lớn, 66 triệu triệu franc (tương đương 1.716 tỷ VND), gồm: 59 triệu franc từ chính phủ bang, 7 triệu franc từ nguồn tự thu. Tại đây, Đoàn đã được tìm hiểu về cơ chế quản lý phạm nhân, quyền lợi và chế độ đối với phạm nhân; các biện pháp, mô hình, dịch vụ hỗ trợ phạm nhân tái hòa nhập cộng đồng; cơ chế hợp tác để các tổ chức phi chính phủ tham gia cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho phạm nhân. Đoàn cũng được tham quan các khu vực trong trại giam như phòng ở, nhà ăn, khu thể thao ngoài trời, rạp chiếu phim, phòng thực hành tôn giáo, xưởng sản xuất gỗ, cơ khí… với đầy đủ tiện nghi. Nhìn chung, điều kiện sinh sống trong trại luôn được xây dựng với tiêu chí giống với điều kiện sinh sống ở ngoài xã hội, được chăm sóc y tế, có thời gian đi dạo, tập thể dục thể thao, có khu làm việc, chế độ dinh dưỡng phù hợp cho các phạm nhân để làm tiền đề để giúp phạm nhân tái hòa nhập cộng đồng sau khi chấp hành xong án phạt tù.

Ảnh của Đoàn chụp với Giám đốc trại giam Pöschwies, bang Zurich - ông Andeas Naegeli trong khuôn viên trại.

Đoàn công tác đã kết thúc tốt đẹp chuyến thăm và làm việc tại Thụy Sỹ với những tình cảm tốt đẹp và ấn tượng sâu sắc về trách nhiệm của xã hội, về công việc thi hành án hình sự và hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng của những cán bộ của các tổ chức, cơ quan mà Đoàn đã được gặp gỡ và làm việc trong thời gian Đoàn ở Thụy Sỹ.

Tổng hợp Hồng Vui