"Cầu nối" quan trọng trong Trợ giúp pháp lý

Từ ghi nhận ý kiến của các địa phương liên quan đến giải pháp nâng cao công tác Trợ giúp pháp lý, nhiều ý kiến cho rằng, bên cạnh việc sửa đổi Luật Trợ giúp pháp lý (TGPL) 2017, thì việc đẩy mạnh sự tham gia của các tổ chức chính trị - xã hội - nghề là xu hướng tất yếu, giúp mở rộng mạng lưới tiếp cận pháp luật và bảo đảm quyền được hỗ trợ pháp lý miễn phí cho người dân, đặc biệt là các nhóm yếu thế.

Cụ thể, đánh giá về vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp trong hoạt động TGPL tại địa phương, ông Nguyễn Chí Khoa - Phó Giám đốc Trung tâm TGPL Nhà nước số 1 tỉnh Quảng Ngãi cho biết, thời gian qua, đơn vị luôn coi trọng việc phối hợp với các tổ chức như Hội Luật gia, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên, Đoàn Luật sư…

Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Quảng Ngãi tổ chức Hội nghị tập huấn nghiệp vụ trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật với hơn 100 đại biểu là Trợ giúp viên pháp lý, luật sư ký hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý; cán bộ, viên chức và nhân viên quản lý thuộc các Hội, Trung tâm quản lý các đối tượng thuộc diện người khuyết tật trên địa bàn tỉnh.

Các lực lượng trên đóng vai trò "cầu nối" quan trọng, giúp đưa thông tin pháp luật đến người dân ở cơ sở và khuyến khích họ mạnh dạn tìm đến Trung tâm khi có nhu cầu.

Trong quá trình phối hợp, các tổ chức đã chủ động tuyên truyền, phổ biến pháp luật, giới thiệu và chuyển vụ việc của người thuộc diện được TGPL đến Trung tâm, đồng thời tham gia hỗ trợ tư vấn, hòa giải, giám sát và đồng hành cùng người dân trong quá trình giải quyết vụ việc.

"Riêng Hội Luật gia và Đoàn Luật sư đã cử nhiều luật sư, hội viên tham gia TGPL miễn phí, góp phần nâng cao chất lượng chuyên môn và uy tín của hoạt động TGPL tại địa phương", ông Khoa thông tin thêm.

Ông Khoa nhấn mạnh, trong bối cảnh nguồn lực Nhà nước dành cho TGPL còn hạn chế, việc huy động sự tham gia của các tổ chức xã hội là yếu tố đặc biệt quan trọng. Đây là giải pháp thiết thực để xã hội hóa hoạt động TGPL, tăng cường nhân lực, vật lực, mở rộng phạm vi phục vụ và giảm tải cho đội ngũ trợ giúp viên pháp lý của Nhà nước.

Đơn giản hóa thủ tục, phát huy chủ trương xã hội hóa

Để phát huy tối đa nguồn lực xã hội, ông Dương Đình Khuyến - Trưởng ban Trợ giúp pháp lý (Hội Luật gia Việt Nam) cho rằng, trước hết cần đơn giản hóa thủ tục hành chính trong hoạt động đăng ký tham gia TGPL và thanh quyết toán thù lao vụ việc. Thực tế hiện nay, thủ tục còn phức tạp khiến nhiều luật sư, luật gia ngại thực hiện, thậm chí họ chấp nhận tham gia TGPL hoàn toàn vì thiện nguyện.

Ông Dương Đình Khuyến - Trưởng ban Trợ giúp pháp lý (Hội Luật gia Việt Nam).

Theo ông Khuyến, nếu tháo gỡ được "nút thắt" này, Nhà nước sẽ giảm đáng kể chi phí thường xuyên, trong khi các tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp lại phát huy tối đa thế mạnh tư vấn pháp luật, hòa giải cơ sở. Khi đó, trợ giúp viên pháp lý của Nhà nước sẽ có điều kiện tập trung vào hoạt động tố tụng vốn là lĩnh vực đòi hỏi chuyên môn sâu.

Ông Nguyễn Ngọc Hải - Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật Thăng Long cũng cho rằng, các tổ chức chính trị - xã hội có ưu thế lớn nhờ mạng lưới rộng khắp và tính độc lập tương đối với cơ quan Nhà nước. Vì vậy, việc tiếp cận, tuyên truyền pháp luật, hòa giải tại cộng đồng thường nhận được sự tin tưởng và đồng thuận cao từ người dân.

Từ thực tiễn trên, các chuyên gia thống nhất rằng cần hướng tới mô hình "chuyên môn hóa" trong TGPL và Nhà nước giữ vai trò giám sát, kiểm tra, định hướng; còn các tổ chức chính trị - xã hội tập trung thực hiện những mảng việc phù hợp với thế mạnh của họ.

Đây cũng là tinh thần của chủ trương xã hội hóa TGPL, hướng đến mục tiêu bảo đảm mọi người dân,đặc biệt là nhóm yếu thế, ở vùng sâu, vùng xa đều có cơ hội tiếp cận pháp luật và công lý một cách bình đẳng.

Bà Nguyễn Thị Thanh Xuân - Trưởng Chi nhánh số 4 (Trung tâm TGPL Nhà nước Tp.Hà Nội).

Nhấn mạnh tầm quan trọng cũng như khẳng định vai trò quan trọng của các tổ chức chính trị - xã hội trong công tác TGPL ý, song bà Nguyễn Thị Thanh Xuân - Trưởng Chi nhánh số 4 (Trung tâm TGPL Nhà nước Tp.Hà Nội) lại cho rằng không cần tách bạch nhiệm vụ tư vấn với tham gia tố tụng.

Bởi, theo bà, người được TGPL miễn phí bị giới hạn đối đối tượng, bên cạnh đó nếu trợ giúp viên tham gia ngay từ đầu với khâu tư vấn sẽ nắm bắt từ gốc vấn đề, từ đó có phương án tư vấn và nhiều vụ việc có thể hòa giải nên không phải dẫn đến tố tụng.

Đặng Ngọc Thủy