Nghị quyết 66-NQ/TW là khuôn khổ chiến lược cho "đột phá thể chế, pháp luật" nhằm giải phóng sức sản xuất và khơi thông nguồn lực phát triển. Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, thực thi Nghị quyết này sẽ tạo nền tảng pháp lý vững chắc, là "điểm tựa phát triển" để đưa nước ta vững bước vào kỷ nguyên mới.

Nghị quyết 66-NQ/TW không chỉ vạch ra tầm nhìn dài hạn đến 2030, 2045 mà còn đề ra các mục tiêu rất cụ thể, cấp bách: đến năm 2025 phải cơ bản tháo gỡ những "điểm nghẽn" về thể chế pháp luật; đến 2027 hoàn thiện cơ sở pháp lý cho mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; đến 2028 hoàn thiện khung pháp luật về đầu tư, kinh doanh đưa môi trường đầu tư Việt Nam vào nhóm 3 nước dẫn đầu ASEAN.

Những mục tiêu đó đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, trong đó giới luật gia chúng ta có vai trò đặc biệt quan trọng để góp phần đưa những định hướng trên thành hiện thực của đời sống chính trị - pháp lý và xã hội.

Vai trò quan trọng của giới luật gia trong đột phá về thể chế

Trải qua 70 năm đồng hành cùng đất nước (1955 - 2025), Hội Luật gia Việt Nam luôn khẳng định vị thế tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp vững mạnh của giới luật gia cả nước, hoạt động dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước và là thành viên tích cực của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Chỉ thị số 56-CT/TW ngày 18/8/2000 của Bộ Chính trị về việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác của Hội Luật gia Việt Nam và Chỉ thị số 14-CT/TW ngày 01/7/2022 của Bộ Chính trị về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Hội Luật gia Việt Nam trong tình hình mới đã khẳng định rõ vị trí, vai trò của Hội trong hệ thống chính trị và yêu cầu các cấp ủy, chính quyền tạo điều kiện để Hội phát huy vai trò trong công tác xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật, cải cách tư pháp, cải cách hành chính; phổ biến, giáo dục pháp luật; tư vấn, trợ giúp pháp lý; phản biện xã hội, giám sát thi hành pháp luật; đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và vi phạm pháp luật.... Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ đối với Hội Luật gia Việt Nam nhằm phát huy các cấp Hội, hội viên Hội Luật gia tích cực đóng góp vào công cuộc xây dựng, phát triển đất nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Với hơn 100.000 hội viên là những người có kiến thức, kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực pháp luật tại 34 tỉnh, thành phố, với hệ thống tổ chức phủ khắp từ trung ương đến cơ sở, là lực lượng có chuyên môn sâu, gắn bó với thực tiễn, do đó Hội Luật gia Việt Nam có lợi thế đặc biệt trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Đội ngũ luật gia hùng hậu này chính là lực lượng nòng cốt góp phần làm cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân trong lĩnh vực pháp luật, là cánh tay nối dài đưa chủ trương, chính sách của Đảng thấm sâu vào đời sống pháp luật.

Hội Luật gia Việt Nam xác định tham gia xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật là một nhiệm vụ chính trị trung tâm, thường xuyên. Các cấp Hội đã tích cực cử chuyên gia tham gia Ban soạn thảo, Tổ biên tập, Hội đồng thẩm định các dự án luật, pháp lệnh; đóng góp hàng chục nghìn ý kiến xác đáng vào các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật. Đặc biệt, Hội vinh dự được Quốc hội tin tưởng giao chủ trì soạn thảo những dự án luật quan trọng, như Luật Trọng tài Thương mại 2010, Luật Trưng cầu ý dân 2015 và đang được Uỷ ban Thường vụ Quốc vụ giao xây dựng hồ sơ đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trọng tài Thương mại. 

Chính sự tham gia chủ động, trách nhiệm của đội ngũ luật gia đã góp phần quan trọng tháo gỡ nhiều "điểm nghẽn" về thể chế, cải thiện tính đồng bộ, minh bạch và hiệu quả của hệ thống pháp luật nước nhà. Theo đánh giá của Bộ Chính trị, thời gian qua vẫn còn một số chủ trương, định hướng của Đảng chậm được thể chế hóa đầy đủ, kịp thời, chất lượng luật pháp có lúc chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn. Bởi vậy, sự chung tay góp sức của Hội Luật gia trong công tác xây dựng pháp luật càng trở nên quan trọng để đáp ứng đòi hỏi đổi mới hiện nay.

Song song với xây dựng pháp luật, Hội Luật gia Việt Nam còn là lực lượng quan trọng trong công tác thi hành pháp luật. Trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, Hội đã phát huy tốt vai trò là thành viên Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Trung ương và địa phương; chủ động tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền về đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các chủ trương phát triển kinh tế - xã hội cho hội viên và Nhân dân. Hội đã hoàn thành nhiệm vụ thực hiện Đề án "Xã hội hóa công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và trợ giúp pháp lý giai đoạn 2017 - 2021" của Thủ tướng Chính phủ. Hiện nay, Hội Luật gia Việt Nam đang chủ trì thực hiện Đề án "Phát huy vai trò của Hội Luật gia các cấp trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giai đoạn 2024 - 2030" của Thủ tướng Chính phủ.

Đối với công tác tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý, Hội có hệ thống 107 trung tâm tư vấn pháp luật cấp tỉnh và 60 chi nhánh tại cơ sở, tạo nên một mạng lưới hỗ trợ pháp lý rộng khắp cả nước. Đối tượng được hưởng lợi chủ yếu là người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, đối tượng chính sách và các nhóm người yếu thế trong xã hội. Một số trung tâm còn phối hợp với trại giam để tư vấn pháp luật cho phạm nhân, hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng sau khi chấp hành xong án phạt tù.

Công tác hòa giải ở cơ sở được đẩy mạnh và đạt kết quả đáng khích lệ. Bên cạnh đó, Hội Luật gia tích cực tham gia tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo ngay từ cơ sở, góp phần hạn chế tình trạng khiếu kiện vượt cấp, vượt cấp đông người, được chính quyền và nhân dân ghi nhận và đánh giá cao. Hội Luật gia Việt Nam cũng tham gia giám sát việc thực thi pháp luật thông qua nhiều hoạt động: tổ chức các đợt khảo sát, lấy ý kiến nhân dân về hoạt động tư pháp, kiến nghị hoàn thiện chính sách, pháp luật; chủ động tham gia phối hợp với các cơ quan bảo vệ pháp luật để phòng chống vi phạm, tội phạm.

Những đóng góp thầm lặng nhưng to lớn đó đã và đang giúp nâng cao văn hóa tuân thủ pháp luật, đề cao thượng tôn Hiến pháp và pháp luật trong xã hội - một mục tiêu mà Nghị quyết 66-NQ/TW nhấn mạnh.

Có thể khẳng định, Hội Luật gia Việt Nam giữ vai trò quan trọng trong việc cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng thành hệ thống pháp luật đồng bộ, khả thi, đồng thời làm cầu nối đưa pháp luật vào cuộc sống. Bộ Chính trị đã nhiều lần khẳng định Hội Luật gia là một tổ chức có vị trí, vai trò quan trọng trong xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. Chính vì vậy, trước yêu cầu đổi mới toàn diện công tác xây dựng và thi hành pháp luật theo tinh thần Nghị quyết 66-NQ/TW, vai trò và trách nhiệm của Hội lại càng được đề cao. Mỗi hội viên luật gia cần nhận thức sâu sắc sứ mệnh lịch sử của mình, sẵn sàng góp trí tuệ, công sức để Hội hoàn thành trọng trách mà Đảng, Nhà nước và nhân dân tin cậy giao phó.

Sớm đưa Nghị quyết vào cuộc sống

Nghị quyết 66-NQ/TW chính là "đột phá của những đột phá" trong lĩnh vực hoàn thiện thể chế của nước ta, việc tổ chức quán triệt, triển khai Nghị quyết này không thể chỉ dừng ở cấp trung ương, mà quan trọng hơn là phải lan tỏa sâu rộng tới từng địa phương, từng cơ quan, đơn vị và đến từng hội viên luật gia. 

Ý thức được điều đó, Đảng ủy Trung ương Hội Luật gia Việt Nam đã hành động rất khẩn trương. Ngày 1/8/2025 vừa qua, Đảng ủy Trung ương Hội đã ban hành Kế hoạch số 42/KH-ĐU về việc triển khai thực hiện Nghị quyết 66-NQ/TW trong toàn hệ thống Hội Luật gia Việt Nam. Kế hoạch 42/KH-ĐU đề ra 6 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm nhằm quán triệt toàn diện, sâu sắc tinh thần và nội dung Nghị quyết 66-NQ/TW đến tất cả các cấp Hội từ Trung ương đến cơ sở. Ngay sau đó, kế hoạch này đã được cụ thể hóa bằng hàng loạt hoạt động thiết thực, trở thành một đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, tạo khí thế mới trong giới luật gia cả nước hưởng ứng Nghị quyết.

Trên cơ sở các định hướng của Nghị quyết 66-NQ/TW, Hội Luật gia Việt Nam đã, đang và cần tập trung vào những nhiệm vụ chủ yếu sau đây:

Thứ nhất, đẩy mạnh tuyên truyền, quán triệt Nghị quyết 66-NQ/TW trong các cấp Hội và hội viên. Mỗi luật gia cần nắm vững tinh thần đổi mới mà nghị quyết đề ra, đặc biệt về chuyển đổi tư duy xây dựng pháp luật và mục tiêu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN trong giai đoạn mới. Các cấp Hội nghiên cứu, phân tích làm rõ những điểm mới, điểm đột phá của Nghị quyết 66-NQ/TW, từ đó thống nhất nhận thức và hành động trong toàn Hội. Đây là bước khởi đầu hết sức quan trọng, tạo sự đồng thuận và quyết tâm cao trong việc đưa nghị quyết vào cuộc sống.

Thứ hai, phát huy vai trò của các cấp Hội trong công tác xây dựng pháp luật theo tinh thần Nghị quyết 66-NQ/TW; đổi mới tư duy xây dựng pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, trong đó xác định nhiệm vụ tham gia xây dựng pháp luật là một trong các nhiệm vụ chuyên môn trọng tâm của Hội; để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện đáp ứng các yêu cầu phát triển mới của đất nước.

Hội Luật gia Việt Nam sẽ chủ động nghiên cứu sâu, kết hợp hài hòa giữa lý luận và thực tiễn, kinh nghiệm quốc tế để đề xuất đúng các chính sách pháp luật mang tính đột phá, góp phần đưa thể chế pháp luật trở lợi thế cạnh tranh của đất nước. Tham gia chặt chẽ vào toàn bộ quy trình xây dựng pháp luật ngay từ khâu đầu (định hướng chính sách) cho đến khâu soạn thảo văn bản, bảo đảm quy trình lập pháp dân chủ, chuyên nghiệp, khoa học, kịp thời, hiệu quả, khả thi. Chủ động tiếp nhận phản hồi của người dân, doanh nghiệp về những bất cập trong chính sách, pháp luật và kịp thời tổng hợp, đề xuất sửa đổi, bổ sung nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật. Đề xuất được những sáng kiến pháp luật phù hợp, thiết thực thể hiện tinh thần chủ động, sáng tạo của đội ngũ luật gia, đóng góp thiết thực vào việc hiện thực hóa mục tiêu đưa pháp luật thực sự trở thành động lực kiến tạo phát triển.

Đặc biệt, nâng cao năng lực nghiên cứu, đề xuất chính sách và phản biện xã hội; đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động các viện, trung tâm nghiên cứu trực thuộc Hội trở thành địa chỉ nghiên cứu, tư vấn chính sách pháp luật có uy tín. Phát huy vai trò phản biện chính sách của Hội trong quá trình xây dựng văn bản pháp luật, nhất là với những chính sách tác động rộng đến xã hội. Phối hợp với các cơ quan truyền thông để giải thích chính sách pháp luật một cách rõ ràng, dễ hiểu, góp phần tạo đồng thuận xã hội ngay từ khâu soạn thảo.

Thứ ba, nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật và công tác tham gia xây dựng pháp luật ở cơ sở, qua đó thực hiện phương châm gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và thi hành pháp luật như Nghị quyết 66-NQ/TW nhấn mạnh. Trong đó, phối hợp với các tổ chức thành viên Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tăng cường giám sát việc tổ chức thi hành pháp luật, kịp thời phản ánh ý kiến của người dân, doanh nghiệp về những bất cập trong thực tiễn thi hành pháp luật để kiến nghị sửa đổi, bổ sung kịp thời văn bản quy phạm pháp luật.

Hội cũng xác định tổ chức thực hiện chất lượng, hiệu quả Đề án "Phát huy vai trò của Hội Luật gia các cấp trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giai đoạn 2024 - 2030" của được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân, tạo tiền đề quan trọng trong tổ chức thi hành pháp luật.

Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của các Trung tâm tư vấn pháp luật của các cấp Hội từ trung ương đến địa phương; tiếp nhận, giải đáp kịp thời các vướng mắc pháp lý, hỗ trợ pháp lý cho người dân, doanh nghiệp. Chủ động tổ chức đối thoại, tiếp xúc để lắng nghe phản hồi của Nhân dân và doanh nghiệp về hiệu quả thực thi các văn bản pháp luật sau khi ban hành, xây dựng cơ chế tiếp thu, phản hồi ý kiến một cách đầy đủ, nghiêm túc và thực chất, đồng thời góp phần thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW, ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Hội viên luật gia tại cơ sở tích cực tham gia các tổ hòa giải, giải quyết tranh chấp tại cộng đồng, không để mâu thuẫn nhỏ tích tụ thành điểm nóng, góp phần giữ vững trật tự, an toàn xã hội. Chủ động nghiên cứu, đề xuất mô hình mới trong giám sát việc thi hành pháp luật, phản ánh kịp thời những bất cập, khoảng trống pháp lý từ thực tiễn địa phương, kiến nghị lên Trung ương để có hướng khắc phục.

Song song, Hội cũng cần đề cao việc xây dựng đạo đức nghề nghiệp và bản lĩnh chính trị cho đội ngũ luật gia, để mỗi hội viên luôn là tấm gương thượng tôn pháp luật, dám đấu tranh với sai trái, bảo vệ lẽ phải và công bằng. Chúng ta cần nghiên cứu, xây dựng phong trào "Xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật trong cán bộ, hội viên Hội Luật gia các cấp theo yêu cầu của Nghị quyết 66-NQ/TW". Mỗi việc làm của chúng ta, dù nhỏ, đều góp phần hiện thực hóa mục tiêu "thượng tôn Hiến pháp và pháp luật trở thành chuẩn mực ứng xử của mọi chủ thể trong xã hội" mà Nghị quyết 66-NQ/TW đã đề ra.

Thứ tư, thực hiện chuyển đổi số trong xây dựng và thi hành pháp luật của Hội Luật gia các cấp. Triển khai thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22 tháng 12 năm 2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Đảng ủy Trung ương Hội Luật gia Việt Nam đã ban hành Chương trình hành động số 43-Ctr/ĐU ngày 01/8/2025 về việc thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW. 

Trong đó, Hội đang nghiên cứu, triển khai ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả hoạt động và công tác quản lý điều hành của Hội Luật gia, cụ thể là xây dựng, vận hành phần mềm quản lý văn bản và điều hành công việc trong hệ thống tổ chức của Hội Luật gia Việt Nam; Số hóa cơ sở dữ liệu hội viên; Xây dựng lại Trang Thông tin điện tử Hội Luật gia Việt Nam theo hướng có thể tích hợp, liên kết nhiều tiện ích khác nhau, ứng dụng tối đa công nghệ để trở thành địa chỉ tin cậy của các cấp Hội, hội viên và người dân. 

Đặc biệt, Hội cũng xác định việc sử dụng trí tuệ nhân tạo để phục vụ các hoạt động chuyên môn của Hội Luật gia Việt Nam. Tăng cường sử dụng các phần mềm, ứng dụng để tổ chức họp, hội thảo, hội nghị, tập huấn, đào tạo, phổ biến, giáo dục pháp luật trực tuyến. Tăng cường sử dụng các nền tảng mạng xã hội trong truyền thông, quảng bá hình ảnh của Hội Luật gia Việt Nam; truyền thông, phổ biến, giáo dục pháp luật...

Thứ năm, tăng cường hợp tác quốc tế về pháp luật trong tình hình mới theo tinh thần Nghị quyết 66-NQ/TW và Nghị quyết số 59-NQ/TW, ngày 24/01/2025 của Bộ Chính trị về Hội nhập quốc tế trong tình hình mới. Trong đó, đẩy mạnh nghiên cứu tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế phù hợp với điều kiện chính trị, kinh tế - xã hội và đặc điểm hệ thống pháp luật Việt Nam; trên cơ sở thực hiện đúng các quy định của Đảng về pháp luật của Nhà nước về hợp tác với nước ngoài về pháp luật; vận dụng sáng tạo trong quá trình đề xuất chính sách, hoàn thiện pháp luật.

Chủ động tăng cường hợp tác, giao lưu pháp lý quốc tế, mở rộng kết nối với giới luật gia, chuyên gia pháp lý quốc tế và người Việt Nam ở nước ngoài; tranh thủ nguồn lực trí tuệ để tìm hiểu các kinh nghiệm xây dựng pháp luật tiên tiến, nhất là trong các lĩnh vực mới như kinh tế số, công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo, bảo vệ dữ liệu cá nhân, môi trường và phát triển bền vững.

Nâng cao năng lực hội nhập pháp lý cho đội ngũ cán bộ, hội viên, thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu, hội thảo quốc tế và hoạt động học thuật nhằm từng bước hình thành đội ngũ luật gia có tư duy hội nhập quốc tế, đủ sức tham mưu, tư vấn các vấn đề pháp luật trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng.

Việc hội nhập quốc tế sâu rộng vừa giúp nâng cao trình độ của đội ngũ luật gia Việt Nam, vừa góp phần quảng bá hình ảnh một Việt Nam thượng tôn pháp luật, đổi mới và năng động đến với bạn bè thế giới. Đây cũng là cách Hội Luật gia Việt Nam đóng góp vào thực hiện thắng lợi Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong lĩnh vực pháp luật.

Thứ sáu, phát triển nguồn nhân lực pháp luật chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, trong đó, xây dựng và thực hiện cơ chế phù hợp để thu hút, trọng dụng đội ngũ luật gia, chuyên gia pháp lý giỏi có trình độ chuyên môn cao, tư duy đổi mới, giàu kinh nghiệm thực tiễn để có thể tham gia hiệu quả vào công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Chủ động đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng lập pháp và tư duy chính sách cho cán bộ, hội viên thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu, cập nhật kiến thức pháp lý mới và kinh nghiệm quốc tế. Khuyến khích phong trào tự học, tự nghiên cứu. Khuyến khích đổi mới, sáng tạo, có cơ chế động viên, khen thưởng kịp thời những luật gia có năng lực, khả năng vượt trội trong công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật.

Thứ bảy, bố trí nguồn lực tài chính bảo đảm các điều kiện làm việc phù hợp để đổi mới công tác xây dựng, thi hành pháp luật, trong đó, ưu tiên bố trí và sử dụng hiệu quả đúng ngân sách nhà nước dành cho công tác xây dựng và thi hành pháp luật trên cơ sở kết quả, sản phẩm đầu ra cụ thể, rõ ràng. Huy động các nguồn lực hợp pháp từ các tổ chức quốc tế, tổ chức xã hội, doanh nghiệp đồng hành trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Có thể nói, toàn thể hệ thống Hội Luật gia Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ, phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo để đưa Nghị quyết 66-NQ/TW nhanh chóng đi vào cuộc sống. Như đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định, Nghị quyết 66 chính là "lời hiệu triệu cho một cuộc cải cách thể chế sâu sắc, nhằm xây dựng một hệ thống pháp luật hiện đại, thực chất, vì Nhân dân phục vụ, đồng thời tạo ra động lực bền vững cho công cuộc xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh trong thế kỷ XXI". Lời hiệu triệu ấy vang lên cũng chính là tiếng gọi thôi thúc mỗi luật gia chúng ta hành động.

Nguyễn Văn Huệ - Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Nghiên cứu, Xây dựng và Phổ biến Pháp luật, Hội Luật gia Việt Nam