Định hướng chiến lược cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong giai đoạn mới

Trong bối cảnh đất nước bước vào thời kỳ phát triển mới với yêu cầu ngày càng cao về thể chế, quản trị quốc gia và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) được xác định là một nhiệm vụ chiến lược, gắn chặt với cải cách thể chế, bảo đảm quyền con người, hội nhập quốc tế và phát triển bền vững.

Triển khai tinh thần của Đề án 129, Hội Luật gia Việt Nam tổ chức chương trình tập huấn công tác PBGDPL với sự tham dự của đông đảo cán bộ, hội viên, đại diện các cấp Hội Luật gia khu vực phía Nam.

Chương trình nhằm thống nhất nhận thức, cập nhật kỹ năng và định hướng đổi mới phương thức phổ biến pháp luật trong bối cảnh chuyển đổi số và đa dạng hóa nhu cầu tiếp cận pháp luật của người dân.

Tiến sĩ, luật gia Trần Công Phàn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Luật gia Việt Nam phát biểu khai mạc.

Phát biểu khai mạc chương trình, Tiến sĩ, Luật gia Trần Công Phàn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Luật gia Việt Nam nhấn mạnh: Công tác PBGDPL hiện nay không chỉ dừng lại ở việc “truyền đạt văn bản pháp luật”, mà cần chuyển mạnh sang tiếp cận theo nhu cầu xã hội, gắn với thực tiễn đời sống và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin. Đây là yêu cầu tất yếu để nâng cao hiệu quả đưa pháp luật vào cuộc sống.

Theo lãnh đạo Hội Luật gia Việt Nam, trong bối cảnh chuyển đổi số, người dân và doanh nghiệp đòi hỏi những cách tiếp cận pháp luật nhanh hơn, dễ hiểu hơn, tương tác cao hơn. Vì vậy, đổi mới tư duy, nội dung và phương thức PBGDPL chính là “chìa khóa” để hệ thống pháp luật thực sự trở thành công cụ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

Một trong những lợi thế đặc biệt của Hội Luật gia Việt Nam là đội ngũ hơn 100.000 hội viên đang hoạt động trong lĩnh vực pháp luật trên cả nước.

Đây là lực lượng có chuyên môn sâu, gắn bó chặt chẽ với thực tiễn đời sống, có khả năng trực tiếp thực hiện đồng thời các nhiệm vụ: phổ biến pháp luật, tư vấn pháp lý, trợ giúp pháp lý và phản ánh chính sách.

Chỉ thị số 14-CT/TW ngày 1/7/2022 của Bộ Chính trị đã khẳng định rõ vai trò đặc biệt của Hội Luật gia trong hệ thống chính trị và yêu cầu các cấp ủy, chính quyền tạo điều kiện thuận lợi để Hội phát huy vai trò trong công tác PBGDPL, nhất là ở cơ sở - nơi người dân có nhu cầu tiếp cận pháp luật lớn nhất nhưng cũng gặp nhiều rào cản nhất.

Tại khóa tập huấn, luật gia Nguyễn Văn Huệ, Trưởng Ban Nghiên cứu, xây dựng và phổ biến pháp luật Hội Luật gia Việt Nam đã trình bày các chuyên đề trọng tâm về bối cảnh mới và yêu cầu đổi mới công tác PBGDPL; mô hình PBGDPL tại cộng đồng; cũng như phong trào “Mỗi luật gia là một báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật”.

Luật gia Nguyễn Văn Huệ, Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Hội, Trưởng Ban Nghiên cứu, xây dựng và phổ biến pháp luật Hội Luật gia Việt Nam trình bày các chuyên đề tập huấn.

Theo ông Huệ, trong giai đoạn hiện nay, Hội Luật gia không chỉ là “người truyền đạt pháp luật” mà còn phải đóng vai trò “người đồng hành pháp lý” cùng người dân, doanh nghiệp. Việc phổ biến pháp luật cần được thiết kế theo từng nhóm đối tượng cụ thể như công nhân, nông dân, người yếu thế, doanh nghiệp nhỏ và vừa… thay vì cách làm đại trà như trước đây.

Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng hệ sinh thái pháp lý cộng đồng, tăng cường tương tác hai chiều giữa người dân và luật gia được xác định là hướng đi tất yếu.

Đây cũng là một trong những nội dung trọng tâm được đưa vào Chương III của tài liệu hướng dẫn triển khai Đề án 129, với mục tiêu trang bị cho các cấp Hội những kỹ năng cụ thể trong đổi mới phương pháp PBGDPL.

“Mỗi luật gia là một báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật”

Một điểm nhấn quan trọng của chương trình tập huấn là việc triển khai phong trào “Mỗi luật gia là một báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật”. Phong trào không chỉ mang ý nghĩa vận động mà còn xác lập rõ trách nhiệm xã hội của mỗi hội viên luật gia trong việc đưa pháp luật vào đời sống.

Theo định hướng của Hội Luật gia Việt Nam, mỗi hội viên, tùy theo lĩnh vực công tác và điều kiện thực tế, đều có thể trực tiếp tham gia PBGDPL thông qua nhiều hình thức: tư vấn pháp luật tại cộng đồng, sinh hoạt chuyên đề tại khu dân cư, trợ giúp pháp lý lưu động, truyền thông pháp luật trên nền tảng số, mạng xã hội…

Các luật gia thảo luận sôi nổi tại chương trình tập huấn.

Thông qua các phiên thảo luận nhóm, nhiều đại biểu đã chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong việc đưa pháp luật đến khu dân cư, khu công nghiệp, vùng sâu, vùng xa. Một số mô hình như “Tủ sách pháp luật điện tử”, “Phiên tòa giả định”, “Tư vấn pháp luật lưu động”, “Câu lạc bộ pháp luật học đường”… được đánh giá là phù hợp trong bối cảnh hiện nay, góp phần nâng cao ý thức pháp luật ngay từ cơ sở.

Không chỉ dừng ở phạm vi tuyên truyền, công tác PBGDPL còn được kỳ vọng sẽ góp phần phản ánh những bất cập chính sách từ thực tiễn, qua đó hỗ trợ quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật theo hướng lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm.

Kỳ vọng tạo chuyển biến về chất trong giai đoạn 2024-2030

Tiến sĩ, luật gia Trần Công Phàn, Phó Chủ tịch thường trực Hội Luật gia Việt Nam cho biết, Đề án 129/QĐ-TTg không chỉ là khuôn khổ định hướng mà còn là cơ hội để hệ thống Hội các cấp đổi mới toàn diện phương thức hoạt động PBGDPL. Việc triển khai thành công Đề án được kỳ vọng sẽ tạo chuyển biến thực chất trong nhận thức và hành động của cộng đồng đối với pháp luật.

Tiến sĩ, luật gia Trần Công Phàn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Luật gia Việt Nam.

Thông qua các chương trình tập huấn như tại Tp.HCM, đội ngũ cán bộ, hội viên được trang bị thêm công cụ, kỹ năng và tư duy mới để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thực tiễn. Đây cũng là bước chuẩn bị nhân lực quan trọng để Hội Luật gia tiếp tục khẳng định vai trò là “cầu nối pháp lý” giữa Nhà nước và Nhân dân trong giai đoạn phát triển mới.

Tiến sĩ, Luật gia Trần Công Phàn bày tỏ kỳ vọng mỗi hội viên sẽ thực sự trở thành một “hạt nhân lan tỏa pháp luật” tại cơ sở, góp phần xây dựng xã hội thượng tôn pháp luật, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, đồng thời đóng góp thiết thực vào sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Phan Thị Mỹ Hậu