Bước ngoặt từ vụ án 5 xe gỗ bị oan

Vốn xuất thân từ cán bộ Đoàn, kinh qua vị trí Chỉ huy trưởng quân sự và đảm nhận chức vụ Phó Chủ tịch UBND phường từ những năm 1990, ông Phạm Ngọc Hải (hiện là Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật Thăng Long, Hội Luật gia Việt Nam) dường như sẽ có một lộ trình trong bộ máy nhà nước. Thế nhưng, là một người học luật và tình yêu với nghề luật vẫn nhen nhóm trong ông.

Kể về cơ duyên đến với nghề, ông nhớ lại vụ việc mang tính bước ngoặt xảy ra tại Móng Cái nhiều năm trước. Khi đó, một người bạn của ông bị bắt giữ 5 xe gỗ với cáo buộc buôn lậu sang Trung Quốc.

Luật gia Phạm Ngọc Hải và cán bộ Trung tâm Tư vấn pháp luật Thăng Long tại (số 4 Nguyễn Thượng Hiền, Hà Nội) hàng ngày vẫn tiếp đón người dân, đặc biệt là các đối tượng yếu thế đến tư vấn pháp luật miễn phí.

Trước nguy cơ vướng vòng lao lý của bạn, bằng kiến thức pháp luật và sự nhạy bén, ông đã trực tiếp tìm hiểu và phát hiện đây là lô gỗ nguyên liệu phục vụ chế tác hàng mỹ nghệ xuất khẩu, có hợp đồng rõ ràng, hoàn toàn không phải buôn lậu mà chỉ thiếu sót giấy tờ tại thời điểm kiểm tra.

Do đó, ông đã đứng ra tư vấn, hỗ trợ pháp lý để minh oan cho chủ hàng. Kết quả, 5 xe gỗ được trao trả cho doanh nghiệp. "Từ vụ việc ấy, tôi nhận thấy nếu trở thành luật sư, luật gia sẽ giúp được rất nhiều người trước rủi ro pháp lý. Đó là động lực lớn nhất để tôi quyết tâm chuyển nghề," ông Hải chia sẻ.

Năm 2010, nhận lời mời của Chủ tịch Hội Luật gia Tp.Hải Phòng, ông chuyển công tác về làm Chánh Văn phòng Hội, sau đó kiêm nhiệm Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật Thăng Long (trực thuộc Hội Luật Gia Việt Nam) chính thức bước vào hành trình "mang công lý tới người dân".

Giúp đỡ 25 bảo vệ thoát án tù

Trong suốt những năm tháng hành nghề, vụ án tại thủy điện Lào Cai xảy ra giữa năm 2025 đã để lại trong ông nhiều cảm xúc. Khi đó, 25 nhân viên bảo vệ bị khởi tố về tội "Cố ý gây thương tích" theo khoản 2 (với khung hình phạt từ 2 - 7 năm) sau vụ xô xát với người dân địa phương phản đối thi công.

Nhận thấy vụ việc có dấu hiệu khởi tố quá nặng so với tính chất hành vi (vốn thuộc trường hợp khởi tố theo yêu cầu bị hại - Khoản 1), ông và các cộng sự đã kiên trì đấu tranh pháp lý. Kết quả, sau khi được giải thích thấu đáo, phía người dân (bị hại) đã đồng ý rút đơn bãi nại sau khi nhận bồi thường thỏa đáng. Vụ án được đình chỉ.

Luật gia Phạm Ngọc Hải tham gia tư vấn, giải đáp thắc mắc cho phạm nhân tại Trại giam Xuân Nguyên (Hải Phòng) hồi tháng 9/2025.

"Giúp được 25 con người khỏi cảnh tù tội, giúp họ trở về với gia đình và xã hội, đồng thời hóa giải được mâu thuẫn giữa doanh nghiệp và người dân địa phương. Đó là những giá trị nhân văn mà những luật gia mang lại", vị luật gia tâm đắc.

Với kinh nghiệm dày dặn từ thời làm quản lý nhà nước, ông thừa nhận đây là lợi thế lớn khi ông thành luật gia, đặc biệt trong các vụ việc tranh chấp đất đai, giải phóng mặt bằng. "Tôi hiểu quy trình, hiểu cái khó của chính quyền và cũng thấu cái khổ của người dân", ông nói.

Theo ông, một trong những thế mạnh lớn nhất của Hội Luật gia Việt Nam là tham gia công tác hòa giải, bởi sự độc lập khách quan, không đại diện cho chính quyền hay tổ chức nào mà chỉ làm việc theo đúng quy định pháp luật.

Do đó, trong nhiều dự án giải phóng mặt bằng phức tạp, người luật gia sẽ giải thích các quy định một cách dễ hiểu để người dân đồng thuận, đồng thời kiến nghị chính quyền đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho bà con.

Chia sẻ về định hướng sắp tới, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật Thăng Long cho biết đơn vị sẽ tập trung nguồn lực hỗ trợ các đối tượng yếu thế như phạm nhân, phụ nữ nông thôn và người yếu thế.

Đặc biệt, ông bày tỏ sự trăn trở trước những rào cản mà người dân gặp phải trong quá trình chuyển đổi số khi nhiều người dân ở vùng sâu vùng xa, người lớn tuổi không thể thao tác trên VNeID hay cổng dịch vụ công.

"Quy định là đúng đắn, nhưng thực tế triển khai còn nhiều bất cập về hạ tầng và dân trí. Trung tâm cũng đang hỗ trợ miễn phí các thủ tục này khi người dân đến nhờ giúp đỡ," ông Hải nhấn mạnh. Và chắc chắn, hành trình của vị Luật gia vẫn sẽ tiếp nối với những chuyến đi về cơ sở, mang pháp luật đến gần dân hơn.

Đặng Ngọc Thủy