GIỚI LUẬT GIA CÓ VINH DỰ ĐI ĐẦU TRONG CUỘC ĐẤU TRANH ĐỂ XÁC LẬP PHÁP CHẾ, KỶ CƯƠNG, PHÉP NƯỚC VÀ ĐƯA NÓ VÀO CUỘC SỐNG

(Bài phát biểu của đồng chí Tổng Bí thư Đỗ Mười tại

Đại hội lần thứ VIII Hội Luật gia Việt Nam, 25-26/5/1993)

Hôm nay tôi rất vui mừng đến thăm và dự Đại hội lần thứ VIII Hội Luật gia Việt Nam. Nhân dịp này, tôi xin thân ái gửi đến các vị đại biểu và qua các vị đến toàn thể hội viên của Hội, đến tất cả các luật gia Việt Nam đang sinh sống và làm việc trong nước và ở nước ngoài lời thăm hỏi và lời chào mừng nồng nhiệt của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam.

Trong cuộc đấu tranh lâu dài giành độc lập, tự do của dân tộc ta, các thế hệ luật gia Việt Nam đã cùng toàn dân tộc ta vượt qua gian khổ, chịu đựng hi sinh, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ rất quang vinh và cũng rất nặng nề.

Nhớ lại những ngày đầu của chế độ dân chủ cộng hòa non trẻ, trong những điều kiện cực kỳ phức tạp, hiểm nghèo, đội ngũ đông đảo các luật gia thuộc thế hệ đầu tiên đã từ bỏ cuộc sống êm ấm của mình để cùng nhân dân cả nước tiến bước dưới ngọn cờ đại nghĩa của Đảng và Bác Hồ kính yêu, đi vào cuộc đấu tranh đầy phong ba, bão táp, hăng hái tham gia xây dựng chính quyền nhân dân ngay lúc còn trứng nước.

Trải qua thử thách của mấy thập kỷ chiến đấu chống giặc ngoại xâm, đội ngũ luật gia chúng ta đã tỏ ra bản lĩnh và năng lực của mình đối với công việc của đất nước cũng như trên trường quốc tế, góp phần làm sáng tỏ về mặt pháp lý cũng như chính nghĩa sáng ngời của cuộc đấu tranh vì độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam; chẳng những tranh thủ được sự đồng tình và sự ủng hộ rộng rãi của thế giới mà còn có những đóng góp cho sự phát triển của pháp luật quốc tế, nhất là việc khẳng định các quyền dân tộc cơ bản, hòn đá tảng của công pháp quốc tế hiện đại. Trên mặt trận đó nổi lên tên tuổi của các luật gia tiêu biểu: Nguyễn Hữu Thọ, Phan Anh, Phạm Văn Bạch, Trần Công Tường…

Từ khi Tổ quốc thống nhất, cả nước cùng đi vào xây dựng chủ nghĩa xã hội, nhất là những năm gần đây, hưởng ứng đường lối đổi mới do Đại hội Đảng lần thứ VI đề ra, các luật gia Việt Nam đã đoàn kết, có nhiều cố gắng khắc phục khó khăn tiếp tục góp phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa xây dựng chính quyền thực sự của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.

Tôi nhiệt liệt biểu dương những cố gắng và thành tích trên đây của giới luật gia nước nhà.

Là một đoàn thể chính trị - xã hội, tập hợp hàng ngũ của mình đông đảo luật gia trên khắp mọi miền đất nước, suốt từ ngày thành lập đến nay, Hội Luật gia Việt Nam luôn luôn chứng tỏ là một tổ chức năng động, trung thành với sự nghiệp cách mạng của toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, là một thành viên tích cực của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Những năm gần đây, vượt qua trở ngại, khó khăn trong bước đầu chuyển đổi cơ chế, chính sách, những hạn hẹp về kinh phí, thiếu thốn về điều kiện và phương tiện làm việc, Hội đã có nhiều cố gắng mở rộng và củng cố tổ chức, tăng cường đoàn kết nội bộ, đoàn kết rộng rãi mọi thế hệ luật gia trên cả nước, đoàn kết với các cá nhân và tổ chức luật gia ở nước ngoài, đẩy mạnh hoạt động, tiếp tục góp phần tích cực vào công cuộc đổi mới. Hội đã kịp thời đa dạng hóa, đa phương hóa hoạt động đối nội, đối ngoại, tìm tòi những hình thức, phương pháp hoạt động thích hợp, nhất là mở rộng công tác tư vấn pháp lý đang rất cần thiết cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống của mọi người dân.

Trước mắt chúng ta bộn bề công việc, đang đòi hỏi quyết sách sáng suốt, nghị lực to lớn, ý chí kiên định, hành động kịp thời. Những điều đã làm được là đáng trân trọng. Song khối lượng công việc đang làm và sẽ phải làm còn to lớn và phức tạp hơn nhiều. Đó là toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta phải nỗ lực vượt bậc để nhanh chóng đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, tranh thủ thời cơ xây dựng một nước Việt Nam phồn vinh, ấm no, hạnh phúc.

Là những người làm công tác pháp luật, hơn ai hết, các đồng chí và các vị biết rõ thực trạng pháp luật hiện nay ở nước ta đang còn thiếu và yếu về nhiều mặt. Trong thời gian qua, Quốc hội và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã đề ra được nhiều văn bản pháp luật. Song, chúng ta còn phải cố gắng nhiều để trong thời gian tới có thể ban hành hệ thống pháp luật tương đối hoàn chỉnh, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, giữ vững độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nước ta.

Tại kỳ họp Quốc hội khóa VIII thông qua Hiến pháp năm 1992, cũng như tại Hội nghị tập huấn ngành Tư pháp toàn quốc cuối năm 1992, tôi đã có dịp nhấn mạnh vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam, coi đó là một trong những nhiệm vụ trung tâm của hệ thống chính trị của chúng ta. Đó là nhà nước thể hiện bản chất thật sự của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Nhà nước có một hệ thống pháp luật ngày càng hoàn chỉnh để quản lý mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, phát huy mọi tiềm năng của các thành phần kinh tế vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền con người, tạo điều kiện cho mọi công dân thực hiện quyền và nghĩa vụ của người dân làm chủ đất nước. Về mặt đối ngoại, chúng ta phải nhanh chóng tạo môi trường pháp lý ổn định để mở rộng quan hệ quốc tế về kinh tế và các mặt khác, tranh thủ những thuận lợi, đồng thời ngăn chặn có hiệu quả những biểu hiện tiêu cực nảy sinh. Chúng ta phải tiếp tục nghiên cứu các vấn đề pháp luật quốc tế, tham gia các diễn đàn quốc tế, đấu tranh bác bỏ mọi luận điệu của những người vi phạm nhân quyền nhưng lại đang vu cáo Việt Nam vi phạm dân chủ và nhân quyền; làm rõ bản chất tôn trọng tự do và quyền con người của Nhà nước ta và chế độ ta; tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của dư luận rộng rãi, tích cực đóng góp xây dựng một trật tự thế giới mới công bằng, tiến bộ, vì sự nghiệp hòa bình hợp tác và phát triển.

Tại diễn đàn của Đại hội Hội Luật gia Việt Nam hôm nay, một lần nữa tôi xin khẳng định chúng ta dứt khoát phải quản lý xã  hội bằng pháp luật, thực hiện cho được nguyên tắc mà cả Hiến pháp năm 1980 và Hiến pháp mới năm 1992 đều đã long trọng khẳng định. Đó là chủ trương nhất quán của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đó cũng là bài học lớn rút ra từ cuộc sống. Chỉ có quản lý xã hội bằng pháp luật thì mới tái lập được kỷ cương, phép nước, duy trì, đẩy nhanh sự phát triển xã hội, mới bảo vệ được quyền con người và sự ổn định, an cư, lạc nghiệp của cả cộng đồng. Đương nhiên, đây là một công việc phức tạp và khó khăn, vì phải thay đổi, cải tạo căn bản thói quen, nếp sống của cả xã hội; thay đổi, cải tạo cả hệ thống pháp luật và cơ chế thực hiện; đào tạo, bồi dưỡng một đội ngũ luật gia đông đảo có trình độ cao; giáo dục mọi công dân sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật…Ban hành pháp luật là quan trọng, song để pháp luật đã ban hành được tôn trọng và thực hiện nghiêm chỉnh trên cả nước, đối với tất cả các ngành, các cấp và đối với toàn dân lại càng quan trọng đòi hỏi chúng ta phải đầu tư công sức nhiều  hơn nữa trong quá trình thực hiện.

Tôi nghĩ rằng, giới luật gia Việt Nam nói chung cũng như Hội Luật gia và từng hội viên của Hội đều có vinh dự cao cả đi đầu trong cuộc đấu tranh để xác lập pháp chế, kỷ cương, phép nước và đưa nó vào cuộc sống.

Là đoàn thể của những người làm công tác pháp luật, Hội Luật gia cần mở rộng đội ngũ của mình, tập hợp đông đảo hơn nữa giới trí thức thuộc mọi lĩnh vực, được đào tạo từ nhiều nguồn khác nhau, cùng chung tâm huyết phục vụ sự nghiệp của dân tộc. Hiện nay trong số đồng bào ta ở nước ngoài, có nhiều người trong giới luật học, Hội cần tạo điều kiện để anh chị em có cơ hội đóng góp nhiều hơn nữa cho Tổ quốc. Chúng ta trân trọng kinh nghiệm của nhiều luật gia tuy tuổi đã cao nhưng vẫn hăng hái hoạt động cho lẽ công bằng trong cuộc sống và kỷ cương xã hội, đồng thời quan tâm thu hút những luật gia trẻ, những người đang miệt mài học tập, nâng cao kiến thức, mong muốn được cống hiến cho đất nước và nhân dân.

Hội cần phát huy hơn nữa truyền thống đoàn kết, giúp đỡ nhau nâng cao nhận thức chính trị, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, giữ gìn phẩm chất trung thực, liêm khiết, công minh trong bảo vệ pháp luật, gương mẫu trong thực hiện pháp luật, đảm bảo sự trong sạch của đội ngũ. Cùng với việc tham gia nghiên cứu các vấn đề pháp lý, chuẩn bị các dự án pháp luật, Hội cần ra sức góp phần vào việc phổ biến pháp luật, giáo dục nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật trong cán bộ và nhân dân, tích cực tham gia giám sát việc thực hiện pháp luật, đấu tranh chống vi phạm và tội phạm, trước hết là chống tham nhũng và buôn lậu, khôi phục và củng cố lòng tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, hiệu lực quản lý của Nhà nước và tính nghiêm minh của pháp luật.

Trong hoạt động của Hội cần phối hợp với các đoàn thể, các tổ chức trong Mặt trận, cộng tác với các cơ quan nhà nước trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ đã được pháp luật quy định. Tiếp tục nghiên cứu đổi mới phương thức hoạt động, có nhiều hình thức và biện pháp phong phú, sinh động phù hợp với hoàn cảnh của các hội viên thuộc các lĩnh vực khác nhau, để đông đảo hội viên có thể tham gia hoạt động cho Hội một cách thiết thực. Phải quan tâm đến lợi ích chính đáng của hội viên, không những chỉ là lợi ích vật chất, mà điều không kém phần quan trọng là lợi ích tinh thần, trí tuệ, được cung cấp kịp thời những thông tin mới về khoa học pháp lý, về tình hình xây dựng pháp luật và thực hiện pháp luật, tạo ra lòng say mê nghề nghiệp và niềm vui khi thấy hiệu quả thiết thực trong công tác của mình.

Hội Luật gia không phải là tổ chức kinh tế, không có chức năng kinh doanh, nên Nhà nước cần có chính sách tài trợ cho Hội. Nhưng trong cơ chế mới, với tính chất độc lập, tự chủ của một tổ chức xã hội, Hội cũng cần khai thác nguồn thu từ công việc của mình để có thêm kinh phí mở rộng hoạt động không những ở trong nước mà cả trong giao lưu và hợp tác quốc tế.

Chúng ta đang cố gắng đẩy nhanh nhịp độ phát triển kinh tế - xã hội trong năm 1993 này, tạo đà vững chắc phát triển mạnh hơn trong những năm tới, thu hẹp dần khoảng cách giữa nước ta với các nước trong vùng. Chúng ta cũng đang phải vượt qua nhiều khó khăn, trở ngại, trong đó có cả tình trạng bất cập của pháp luật. Mong rằng giới luật gia hãy nêu cao ý chí chiến đấu và trách nhiệm trước nhân dân, tích cực góp phần vào việc giải quyết những vấn đề pháp lý bức xúc trong công tác đối nội và đối ngoại, phấn đấu xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam vững mạnh, vì mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội văn minh.

Chúc các đồng chí và các vị dồi dào sức khỏe.

Chúc Đại hội lần thứ VIII của Hội Luật gia Việt Nam thành công tốt đẹp.